Herbata Yerba Mate
Mate, yerba mate, herba mate, herbata paragwajska, napar z suszonych liści ostrokrzewu paragwajskiego
(Ilex paraguariensis), zwany też herbatą jezuicką. Pity od wieków przez Indian Guarani z Ameryki Południowej. W stanie dzikim rośnie jako krzew z gatunku ostrokrzewów. Charakteryzuje się wiecznie zielonymi, błyszczącymi liśćmi o długości 7-10cm,które mają owalny kształt o lekko ząbkowanej krawędzi.
Herbata ta obecnie jest uprawiana głównie w Brazylii, północnej Argentynie i Paragwaju. Po zbiorach, mate jest suszona w sposób naturalny, dzięki czemu liście utrzymują zielony kolor bądź też na sitach z drewna nad ogniskiem, w wyniku czego liście staja się brązowe. Jest to roślina typowo tropikalna lub subtropikalna. Potrzebuje wysokiej temperatury i około 1300 mm opadów rocznie. Nazwa mate pochodzi od słowa matí które oznacza tykwę. Zwyczaj picia mate jest niezwykle popularny wśród Indian i Metysów w niektórych częściach Ameryki Południowej. Jego sporządzanie i picie to swoisty ceremoniał.
Historia popularności napoju sięga połowy XVII wieku, kiedy to do zamieszkanego przez plemię Guarani dorzecza Parany dotarli misjonarze jezuiccy. Odkryli oni, że ulubiona używką miejscowych były liście pewnego gatunku wiecznie zielonego krzewu nazwanego później ostrokrzewem paragwajskim. Ich żucie likwidowało zmęczenie, rozjaśniało umysł i łagodziło uczucie głodu. Jezuici doceniwszy zalety napoju przyrządzonego ze sproszkowanych liści i pędów, rozpropagowali go w Europie jako alternatywę sprowadzanej z Azji herbaty. Założone przez nich plantacje były jednym z filarów finansowania zakonu aż do jego upadku w 1773 roku. Po tym wydarzeniu plantacje odeszły w niepamięć, aż do roku 1892, kiedy to pierwszą swoją hodowlę założył w Paragwaju Frederico Neumann. Ponownie rozpowszechnił on yerba mate tak, że stała się ona narodowym napojem Paragwaju , Argentyny, Urugwaju i Brazylii.
Do stosowania wewnętrznego w stanach zmęczenia psychicznego i fizycznego, w bólach głowy typu migrenowego, jako środek wspomagający w kuracjach odchudzających, w trudnościach oddawania moczu. Yerba Mate zwiększa odporność organizmu, neutralizuje niektóre toksyczne związki, wspomaga leczenie alergii. Szczególnie polecana jest dla osób zapracowanych, w czasie rekonwalescencji, dla młodzieży dorastającej, kobiet w ciąży, osób starszych.
Mate działa pobudzająco na ośrodkowy układ nerwowy dzięki zawartości mateiny. Mateina polepsza odbiór wrażeń i ich kojarzenie, przyspiesza procesy myślenia, znosi uczucie senności i zmęczenia. Wpływając na naczynia mózgowe korzystnie działa w bólach głowy typu migrenowego.
W stanach osłabienia mateina wzmacnia akcję serca oraz nieco podwyższa obniżone ciśnienie krwi.Poprawia strukturę włosów i paznokci.
Mate znana jest w medycynie popularnej jako środek odchudzający.Związki czynne
jej liści nasilają procesy przemiany materii (glikogenolizę, lipolizę) w naturalny sposób wspierając proces odchudzania. Ponadto doskonale spełnia rolę stymulatora układu nerwowego dzięki zawartości kofeiny. Ma działanie moczopędne i antyreumatyczne. Indianie Ameryki Południowej wypijają duże ilości mate, przypisując temu napojowi właściwości zagłuszające głód, a równocześnie orzeźwiające. Stosowana jest także jako środek przeczyszczający i obniżający temperaturę. Zioło to zawiera liczne witaminy i minerały: chlorofil, krzem, sód, mangan, fosfor wapń potas żelazo, magnez karoten, witaminę A , C , E , B1 i B2.
Należy przy tym pamiętać, że napar z mate zwiększa odporność organizmu, oczyszcza krew z toksyn, poprawia strukturę włosów, eliminuje bezsenność, redukuje stres, niweluje zmęczenie.
Smakiem i zapachem Mate zielona przypomina bardzo delikatną zieloną herbatę. Brak tu wyczuwalnej goryczki. Mate palona jest nieco cierpka i "przydymiona" w smaku. Klientom polecana jest także mate aromatyzowana bergamotą, czekoladą lub kwiatami pomarańczy.
Yerba Mate pija się na ciepło, zimno (wówczas napój ten określa się mianem Tereré), z cukrem, domieszką ziół, lodem...
Yerba Mate można przyrządzić także w prosty sposób - wsypując płaską łyżeczkę liści do szklanki i zalewając przegotowaną wodą o temp. 95 stopni C. Możemy doprawić miodem, a w gorące dni kostkami lodu, dzieciom możemy podawać ją z lodem i listkami mięty. Mate w smaku przypomina bardzo delikatną zieloną herbatę.
Tradycyjna Mate na ciepło
- Tykwę wypełniamy w 3/4 objętości suszem Yerba Mate. Szczelnie przykrywamy otwór w naczyniu dłonią, obracamy je i mocno potrząsamy, następnie z powrotem obracamy. Postępując w ten sposób mamy pewność, że, pył znajdzie się na wierzchu i nie będzie powodował zatykania bombilli.
- Zioło powinno być ułożone w naczyniu ukośnie tak, aby jedna strona dna była odsłonięta. Wówczas kontakt z wodą będzie miała największa ilość suszu. Do odpowiedniego formowania można użyć bombilli.
- W puste miejsce na dnie wkładamy bombillę i jeśli nie chcemy, aby podczas picia zatykała się nie ruszamy jej już.
- Gotujemy wodę. Najodpowiedniejsza temperatura do przygotowania Yerba Mate wynosi od 70oC do 84oC. Temperaturę taką osiągniemy w momencie, gdy podczas gotowanie pojawią się pierwsze małe bąbelki. Najsmaczniejsza jest woda gotowana tylko jeden raz. Nie należy zalewać suszu wrzątkiem, gdyż podobno spowoduje to, że święte ziele poparzy się, obrazi i straci cały smak.
- Wodę o odpowiedniej temperaturze wlewamy do naczynia powoli, po bombilli. Staramy się, aby nie nalewać wody bezpośrednio na zioło. Ilość wody powinna być taka, jaką chcemy spożyć na raz. Pozostawienie cieczy w mate powoduje, że staje się niesmaczna.
- Pozostałą wodę przelewamy do termosu - przyda się do kolejnego zalania.
- Po chwili mate gotowa jest do spożycia. Naczynie możemy napełniać wodą do czasu aż mate straci smak, czyli około 6-ciu razy.
- Gdy mate straci smak wyrzucamy ją na ziemię, nigdy do śmietnika. Yerba Mate jest darem Matki Ziemi i szacunek dla niej nakazuje nam zachować tą tradycję.
- Napełniamy naczynie w 3/4 objętości Yerba Mate. Szczelnie przykrywamy otwór w naczyniu dłonią, obacamy je i mocno potrząsamy, następnie z powrotem obracamy. Postępując w ten sposób mamy pewność, że pył znajdzie się na wierzchu i nie będzie powodował zatykania bombilli.
- Zioło powinno być ułożone w naczyniu ukośnie tak, aby jedna strona dna była odsłonięta. Wówczas kontakt z wodą będzie miała największa ilość suszu. Do odpowiedniego formowania można użyć bombilli.
- W puste miejsce na dnie wkładamy bombillę, zatykamy ustnik palcem.
- Wlewamy do naczynia trochę zimnej wody, czekamy aż wsiąknie.
- Wypełniamy naczynie zimną wodą.
- Możemy dodać lód lub cytrynę.
- Nie proś o cukier. Tradycyjnie Mate była pita bez cukru.
- Nie rób uwag na temat niehigienicznego sposobu picia Mate. Mate pije się poprzez jedną rurkę, tak jak niegdyś paliło się fajkę pokoju. Jeśli picie ze wspólnego naczynia wywołuje w tobie niesmak po prostu nie rób tego, ale nigdy nie mów, że jest to niehigieniczne.
- Wypij Mate do dna. Ceremoniał nakazuje, aby wypić Mate do dna, o czym świadczyć będzie dźwięk siorbnięcia. Następnie przekazać naczynie gospodarzowi do ponownego napełnienia wodą.
- Nie wstydź się dźwięku siorbnięcia. Dźwięk siorbnięcia nie krępuje pijących Yerba Mate. Jest wręcz mile widziany a raczej słyszany, gdyż wskazuje, że naczynie trzeba ponownie napełnić wodą.
- Nie mieszaj naparu. Mieszanie może powodować zatykanie bombilli.
- Zachowaj kolejność podawania Mate.
- Zachowaj tempo picia Mate.
- Nie gań gospodarza za spożycie Yerba Mate w pierwszej kolejności
Tereré - Yerba Mate na zimno.
Tereré skutecznie gasi pragnienie i tak jak mate na ciepło jest źródłem witamin i minerałów.
Oto podstawowe reguły jakich należy przestrzegać, aby nie popełnić gafy podczas spożywania Yerba Mate: